داده ها، اطلاعات data
جمع کلمه لاتین datum به معناى موردى از اطلاعات مى باشد. طبق قائده یک مورد از اطلاعات باید"داده" و بیش از یک مورد باید "داده" گفته شود. اما در عمل، کلمه data به شکل جمع و مفرد به کار مى رود. مقایسه کنید باinformation
پایگاه داده ها database
مجموعه اى از موجودیتهاى مرتبط به هم، شامل جداول، فرمها، گزارشها، پرس و جوها و اسکریپتها که توسط یک سیستم مدیریت پایگاه داده ها(DBMS) ایجاد و سازمان دهى مى شوند. پایگاه داده ها تقریباً مى تواند شامل هر نوع داده اى، مانند لیستى از مشترکین مجله، داده هاى شخصى در مورد در مورد فضانوردان شاتل فضایى، یا مجوعه اى از تصاویر گرافیکى و برشهاى تصویرى باشد. نیز نگاه کنید به relational database
فیلد داده ها data filed
در یک برنامه مدیریت پایگاه داده ها، فضایى است که براى یک تکه مشخص شده از اطلاعات درون یک رکورد داده در نظر گرفته مى شود. در یک برنامه مدیریت پایگاه داده هاى جدولى که در تمام آن عملیات بازیابى یک جدول یا سطر و ستون ایجاد مى کنند. فیلد داده ها به صورت ستونهاى عمودى نمایش مى یابد.
رکورد داده ها data record
در برنامه مدیریت پایگاه داده ها، یک واحد کامل از اقلام داده هاى مرتبط که در فیلدهاى داده هاى نامگذارى شده بیان مى گردد. در باشگاه داده ها رابطه اى رکورد داده ها مترادف با سطر است. یک رکورد داده شامل تمام اطلاعاتن مربوط به یک واحد از اطلاعات مرتبط پایگاه داده هاست.
ساختمان داده ها، ساختار داده ها data structure
طرح سازمانى (مثل رکورد یا آرایه) که بر روى داده ها اعمال مى گردد تا قابل تفسیر گشته و عملیات خاصى نیز روى آنها قابل اجرا باشد.
بن بست deadlock
هنگامى که دو برنامه یا بازار پیش از ادامه کار منتظر سیکنالى از دیگرى باشند، وضعیت خطا یا بن بست به وجود مى آید.
اشکال زدایى، رفع اشکال debug
در نرم افزار، یافتن و اصلاح کردن اشکالات منطقى یا نحوى برنامه کامپیوتر در سخت افزار، معمولا از اصطلاح troubleshhotاستفاده مى شود.
آشکارسازى، رمزگشایى decryption
روند بازیابى داده هاى پنهان سازى شده به شکل اصلى آنها. مقایسه کنید با encryption
اختصاصى dedicated
صفتى براى ابزار، برنامه یا روندى که به یک کار یا هدف مشخص، اختصاص داده شده است. به عنوان مثال، یک سرویس دهنده اختصاصى فایل ها، فقط براى قراردادن فایل ها در اختیار کاربران شبکه استفاده مى شود. همچنین یککانال اختصاصى، یک خط ارتباطى است که براى یک منظور منحصر به فرد مورد استفاده قرار مى گیرد.
حذف کردن، پاک کردن delete
حذف متن، فایل یا بخشى از سند به قصد پاک کردن دایمى اطلاعات. براى انجام این کار روشهاى متعددى وجود دارد: کاراکترهاى روى صفحه نمایش و بخشهاى اسناد را با استفاده از کلید delete، کلید Backspace یا فرمان deleteبرنامه ها مى توان پاک کرد. فایل ها را نیز با صدور یک فرمان دز سیستم عامل عامل مى توان حذف نمود.
نمونه نمایشى demo
برنامه اى که براى نماسازى برخى از عملیات یک برنامه کاربردى جهت منظورهاى ارزیابى طراحى مى شود.
رومیزى desktop
یک محیط کار روى صفحه نمایش که با استفاده از شمایلها (icon) و منوها، ظاهر روى میز را شبیه سازى مى کند. این محیط از ویژگیهاى اپل مکینتاش و میکروسافت ویندوز است. هدف این محیط این است که با فراهم ساختن امکان انتقال تصاویر و اجزاى صحنه و راه اندازى و متوقف ساختن امور شبیه میزهاى کنترل، کار با کامپیوتر را به سهولت بخشد. به graphical user interfaceنگاه کنید.
کامپیوتر رومیزى desktop computer
کامپیوترى که روى سطح یک میز ادارى جاى مى گیرد. بیشتر کامپیوترهاى شخصى و برخى از ایستگاههاى کارى را مى توان کامپیوتر رومیزى دانست. مقایسه کنید با protable computer
نشر رومیزى، نشر کامپیوترى desktop puplishing
به کارگیرى کامپیوتر و نرم افزارهاى ویژه براى ترکیب متن تصویر و ایجاد اسنادى که بهوسیله چاپگر لیزرى با دستگاه حروفچینى قابل چاپ باشند. نشر رومیزى یک روند چند مرحله اى است که انواع مختلفى از نرم افزار و سخت افزار را نیاز دارد. متن و تصویر اولیه عموماً بهوسیله نرم افزارهایى مانند واژه پردازها و برنامه هاى طراحى و ترسیمى و تجهیزات پویش تصویر و دیجیتایزر تهیه مى شوند سپس این اسناد به برنامه صفحه پردازى منتقل مى شوند که بیشتر مردم آن را نرم افزار نشر رومیزى مى دانند. این برنامه امکان چیدن کنار هم متن و تصویر در صفحه نمایش و دیدن نتایج را براى کاربر فراهم مى سازد. و همچنین ابزارهاى طراحى و واژه پردازى مختصرى را نیز براى اصطلاحات لازمه در اختیار کاربر قرار مى دهند. در مرحله آخر، اسناد تهیه شده روى چاپگر لیزرى یا دستگاه حروفچینى به چاپ مى رسند.
دستگاه، ابزار، وسیله device
یک اصطلاح کلى براى سیستم هاى جانبى کامپیوتر، مانند چاپگرها، درگاههاى سریال، و دیسک گردانها که معمولا به نرم افزار کلى خاص خودشان یعنى راه اندازهاى ابزار، نیاز دارند.
راه انداز ابزار device driver
برنامه کوچکى که به کامپیوتر امکان مى دهد تا با یک ابزار ارتباط برقرار کند وآن را کنترل نماید. هر سیستم عامل حاوى مجموعه اى استاندارد از راه اندازهاى ابزار براى صفحه کلید ، نمایشگر، و غیره مى باشد. با افزودن ابزارهاى جانبى خاص ، مانند دیسک گردان CD-ROM، یا کارت رابط شبکه ، باید راه انداز ابزار مناسب را نصب کنید، تا سیستم عامل با نحوه مدیریت ابزار فوق آشنا شود.
مکالمه، محاوره، گفت و شنود dialog
در عملیات کامپیوترى، تبادل اطلاعات وارد شده توسط انسان و پاسخهاى بلافاصله دستگاه است که یک "گفتگو" بین کامپیوتر و کاربر آن را شکل مى دهد; این اصطلاح همچنین در مورد تبادل سیگنالها بین کامپیوترهاى یک شبکه نیز به کار مى رود.
رقمى، دیجیتال Digital
ابزارى را توصیف مى کند که مقادیر را به شکل ارقام دودویى نمایش مى دهد. به analog نگاه کنید.
نوار صوتى دیجیتال digital audio tape
با حروف DAT، یک رسانه ذخیره سازى مغناطیسى است که براى ثبت اطلاعات صوتى دیجیتال مورد استفاده قرار مى گیرد.
دوربین دیجیتال digital camera
نوعى دوربین که از بدنه و عدسى دوربینهاى معمولى (مثلا 35 میلى مترى) استفاده کرده و تصاویر را به جاى این که روى فیلم ثبت کند، به طور الکترونیکى ذخیره مى کند. این دوربین با استفاده از عنصر CCD (مخفف charge coupleddevice) تصاویر را از عدسى ها مى گیرد، سپس مدارموجود دردوربین این تصویر را در رسانه اى مثل حافظه از نوع نیمه هادى یا دیسک سخت ذخیره مى کند. پس از ثبت تصویر، دوربین باید بهوسیله کابلى به کامپیوتر وصل شده و با استفاده از نرم افزار ویژه اى که به همراه آن عرضه مى گردد، تصاویر به کامپیوتر منتقل شوند. بدین ترتیب، تصاویر مزبور را مى توان مانند هر تصویر دیگرى در کامپیوتر مورد استفاده و پردازش قرار داد.
عکاسى دیجیتال digital photography
استفاده از دوربین دیجیتال براى گرفتن عکس. درعکاسى دیجیتال دیگر از فیلمهاى معمولى استفاده نمى شود، بلکه تصاویر به طور الکترونیکى ثبت و ذخیره مى شوند وبنابراین دیگر نیازى به فیلم و ظهور و چاپ آن وجودندارد.
رقمى سازى ، دیجیتال کردن digitize
تبدیل ورودى متغیر، مانند خطوط سیگنال تصویرى و صوتى، به یکسرى واحد متمایز که بهوسیله رقمهاى دودویى صفر و یک مشخص مى شوند. به عنوان مثال، بهوسیله پویشگر (اسکنر) مى تواند تصاویر یا طرحها را دیجیتال ساخت که خطوط و سایه ها را به ترکیبهایى از صفرها و یکها تبدیل مى کند. مبدلهاى قیاسى به رقمى ( دیجیتال ) معمولا براى انجام این تبدیلات، استفاده مى شوند.
دایرکتورى، فهرست directory
فهرستى از فایل هاى ذخیره شده روى یک دیسک یا بخشى از دیسک که مى تواند روى صفحه نمایش یابد البته محتویات یک دیسک آشکار نیست. یک سیستم عامل خوب رکوردى از فایل هاى دیسک رانگهدارى مى کند که داراى اطلاعات فراوان درباره محتواى فایل، زمان ایجاد و اندازه آن مى باشد. و به عبارتى روش سازمان دهى وگروه بندى فایل هاى روى دیسک است.
غیر فعال کردن، از کار انداختن disable
حذف چیزى یا ممانعت از روى دادن واقعه اى. غیر فعال سازى، به از کارانداختن کامپیوتر ارتباطى نداشته و روشى براى کنترل عملکردهاى سیستم مى باشد.
نهانگاه دیسک disk cash
بخشى از حافظه کامپیوتر که داده ها در مسیرشان در دیسک
کنترل کننده دیسک disk controller
یک تراشه ویژه و مدار مربوط به آن که عملیات خواندن و نوشتن دیسک گردان کامپیوتر را هدایت و کنترل مى کند.
دیسک گردان disk drive
یک وسیله الکترونیکى که عمل خواندن و نوشتن داده هاى دیسک را انجام مى دهد. این ابزار جانبى ذخیره سازى عملیات گرداننده هاى فلاپى و دیسک سخت نصب شده در کامپیوتر را مدیریت و کنترل مى نماید. یک کنترل کننده دیسک ممکن است بیش از یک دیسک سخت را مدیریت نماید. بسیارى از کنترل کننده هاى دیسک، گرداننده هاى سازگار نوار را نیز مدیریت مى کنند. در مکینتاش، کنترل کننده دیسک در سیستم تعبیه مى شود. در کامپیوترهاى سازگار با
IBM کنترل کننده هاى دیسک میتواند برد مدار چاپى قرار گرفته در گذرگاه توسعه یا مانند IDE بخشى از خود گرداننده دیسک سخت باشد.
سیستم عامل دیسکى disk operation system
با حروف اختصارى
DOS، یک اصطلاح کلى براى سیستم هاى عاملى لست که هنگام شروع به کار سیستم کامپیوتر از ابزارهاى دیسکى بارگذارى مى شوند. این اصطلاح تمایز بین سیستم هاى دیسکى و سیستم هاى عامل میکروکامپیوترهاى اولیه که بر اساس حافظه بوده و یا فقط نوار مغناطیسى یا کاغذى را تحت پشتیانى قرار مى داده اند، مشخص مى سازد. نیز نگاه کنید به MS-DOS
نمایشگر، صفحه نمایش display
یک وسیله خروجى کامپیوتر است که ساختار آن معمولا بر اساس نمایشگرهاى
CRT مى باشد. در کامپیوترهاى CLD یا پلاسماى گازى است. نوع نمایشگر قابل استفاده در کامپیوترها به نوع آداپتور نمایشى نصب شده در آنها بستژى دارد.
سند، مدرک، مستند سازى document
به عنوان اسم، کارانجام شده بهوسیله برنامه کاربردى است که اگر در دیسگ ذخیره شود، نام فایل منحصر به فردى براى آن در نظر گرفته مى شود تا بهوسیله آن قابل بازیابى باشد.
documentation
مجموعه دستورالعملهایى که به همراه برنامه یا سخت افزار ارائه مى گردد و معمولا متشکل از اطلاعاتى است که در مورد سیستم مربوطه لازم مى باشد، از جمله دستورالعملهاى نصب و راه اندازى، استفاده و نگهدارى.
قفل سخت افزارى dongle
چاپگر نقطه اى dot matrix printer
چاپگرى که کاراکترها را بهوسیله یک هد سوزنى شکل مى دهد. کیفیت خروجى این نوع چاپگرها به میزان زیادى به تعداد نقطه ها (سوزنها) بستگى دارد. چاپگرهاى نقطه اى اغلب از روى تعداد نقاط (سوزنهاى) هد چاپ (مثلا 18 و 9 و یا 24) طیقه بندى مى شوند.
تعداد نقطه در اینچ Dot Per Inch
با حروف اختصارى
dpi ، سنجشى است براى میزان وضوح صفحه نمایش یا چاپگر که در واقع تعداد نقطه هاى قابل نمایش یا چاپ در هر اینچ مى باشد.
درجه نقطه dot pitch
اندازه کوچک ترین نقطه اى که مونیتور مى تواند روى صفحه نشان دهد. درجه نفطه حداکثر تفکیک پذیرى مونیتور را تعیین مى کند.
دوبار کلیک زدن، دو تلنگر زدن double click
دوبار فشردن و رها کردن سریع دکمه ماوس را گویند که روشى براى است براى انتخاب و فعال کردن یک برنامه یا ویژگى برنامه. مقایسه کنید با
.drag click
download
1- در ارتباطات، منتقل ساختن پرونده یا پرونده هایى از کامپیوترى به کامپیوتر دیگر از طریق شبکه یا با استفاده از مودم.
2- ارسال اطلااعاتى مربوط به فونت یا یک پرونده پست اسکریپت از کامپیوتر به چاپگر.
حالت پیش نویس draft mode
یک حالت چاپ با سرعت بالا و کیفیت نسبتاًپایین که در بیشتر چاپگرها نقطه اى قابل به کارگیرى مى باشد.
کشیدن drag
در گرافیک کامپیوترى انتقال یک تصویر یا پنجره از یک مکان به مکان دیگرى در صفحه نمایش، با گرفتن و کشیدن آن به محل جدید. در مورد بکارگیرى ماوس کشیدن به مفهوم جابجا نمودن ماوس حین فشردن و نگهداشتن دکمه آن مى باشد. اگر نشانگر ماوس، روى یک شىء قابل جابجایى قرار داشته باشد، نگهداشتن دکمه ماوس و کشیدن آن باعث
حرکت و انتقال شىء مزبور مى گردد.
نگاه کنید به disk drive drive
گرداننده، کنترل کننده، راه انداز driver
یک وسیله سخت افزارى یا یک برنامه که عملکرد وسیله دیگرى را کنترل یا تنظیم مى کند.
ساختگى، ظاهرى dummy
کاراکتر، رکورد یا متغیرى که براى نگهداشتن جاى یک مورد خاص مورد استفاده قرار مى گیرد. نیز نگاه کنید به
.stub
پایانه اى که ریزپردازنده داخلى ندارد و فقط مى تواند کاراکترها و اعداد را نمایش دهد. dumpterminal
کتابخانه پیوند پویا Dynamic Link Library
با حروف اختصارى
DLL، پیمانه برنامه اى حاوى کد قابل اجرا و داده ها که توسط برنامه هاى کاربردى یا حتى سایر پرونده هاى DLL، در انجام یک وظیفه مشخص قابل استفاده مى باشد. پرونده هاى DLL به طور گسترده اى در ویندوز میکروسافت، OS/2، وWindows NT کابرد دارند.